تحقیق در مورد اثبات حرمت یا عدم حرمت سقط

قسمت هایی از متن:

آنچه كه لازم است در ابتدای مباحث طرح شده مورد بررسی سقط جنین می باشد

چگونه می اوان حرمت سقط جنین را ثابت كرد و از چه راهی امكان اثبات وجود دارد؟ چرا كه ثابت شدن یا نشدن این مسئله اثراتی مستقیم بر روی جواز یا عدم جواز آن در موارد مختلف خواهد گذاشت، مثلاً در صورت اثبات عدم حرمت سقط سنگینی حكم در موارد دیگر (  مثلاً در خطر بودن جان مادر ) نیز كمتر خواهد شد و شاید بتوان حكم ساده تری را در این گونه موارد صادر كرد و بالعكس در صورت اثبات حرمت سقط جنین هنگامیكه در موارد مختلف اصل حرمت سقط باشد برای رد این اصل شرایط ایجاد شده حكم جدیدی را صادر نمود، البته انجام تمام این مراحل وصدور حكمهای مختلف در حیطة كار مراجع تقلید و فقها می باشد و از محدودة كار ما خارج می باشد لذا فقط به بررسی آنها و تحلیل مراتب مختلف آن می پردازیم و به هیچ وجه در صدد صدور حكم با رد احكام صادر شده نمی باشیم و بیان مطلبی در ذیل سخنان بزرگان و فقها صرفاً به منظور ایجاد سؤال جهت یافتن جواب می باشد و هرگز به معنای رد سخنان آنان نمی باشد.

طبق تحقیقات در كتب مختلف روایی و فقهی بزرگان هیچكدام از این كتب كه تعداد آنها نیز كم نبوده روایتی كه به طور مستقیم ولالت بر جرمت سقط كند یافت نمی شد. در تأیید این گفته سخن چندی از بزرگان را نیز می توان اضافه نمود مانند این بیان كه می فرماید: « در كتب فقهیه در باب جنایت بر حمل مطلبی كه دلالت بر حرمت اسقاط جنین كند نیامده است و یا من نیافته ام »،[1] آیا نویسنده این مقاله فرد شناخته شده ای است؟ نویسنده مهم است.

اما به دلیل انكه مسئله دارای اهمیت بسیاری می باشد لذ پس از بررسیهای مختلف تنها روایتی كه جهت حرمت سقط به آن استناد كرده اند روایت ذیل می باشد كه به روایت اسحق بن عمار معروف است:

قال: قلت لابی الحسن (ع ) : المرأه تخاف الحبل فقشرب الدواء فتلقی ما فی بطنها ؟ قال : لا فقلت : انما هو نطفه ، فقال : إن اول مایخلق نطفه. [2]

اسحق بن عمار می گوید : به حضرت موسی بن جعفر ( ع‌ ) عرض كردم: زن از آبستن شدن می ترسد ، دوایی می آشامد و آنچه را كه در شكمش دارد بیرون می اندازد

 « حكم آن چیست؟ و یا یان كار صحیح است؟ » فرمود: نه ، عمار می گوید : عرض كردم : انچه كه زن از شكمش بیرون می اندازد نطفه است، فرمود : اغاز خلقت انسانی نطفه است.

آنچه كه بیشتر علما و بزرگان بدان استناد كرده اند و آن را دلیلی برای حرمت گرفته اند. همین روایت می باشد. [3] اما چند نكته قابل ذكر می باشد اولاً : در این روایت قید تخاف آورده شده است كه شاید بتوان این روایت را محدود به همان كرد یعنی پاسخی كه معصوم در این رابطه داده است با در نظر گرفتن شرایط خاصی كه در روایت مقید به آن شده است باشد، بنابراین با در نظر داشتن این مطلب شاید بتوان اثبات حرمت را ازطریق این روایت كمی سبك تر انكاشت.

[1]- فصلنامه دیدگاههای حقوقی ـ بررسی احكام فقهی و حقوقی اسقاط جنین ـ ش 9 ـ ص 9

[2]- وسایل الشیعه ـ ج19 ـ ص 15 ـ

[3]- وسائل فقهی ص250 ـ ( علامه محمد تقی جعفری) ـ بررسی احكام فقهی و حقوقی سقط جنین ( فصلنامه دیدگاههای حقوقی ) ص9 ـ

...

مراحل تشكیل جنین

پس از بررسی معانی اصطلاحات آنچه لازم است، قرار دادن مراحل مختلف تشكیل جنین از زمان نطفه تا نهایت، در كنار یكدیگر است و نهایتاً در نظر داشتن ویژگیها و ساختار مراحل مختلف جنین می باشد، چرا كه ویژگیهایی كه در هر مرحله وجود دارد نقش تعیین كننده ای در صدور حكم های مختلف دارد كه با تغییر آنها ممكن است احكام متفاوتی صادر شود.

حال به توضیح و بررسی مراحل مختلف نظور جنین مطابق با نظرات مختلف می‌پردازیم اما به دلیل اینكه شناخت این ادوار نیاز به مطالعات پزشكی و طبی دارد لذا علاوه بر در نظر داشتن آیات قرآن و احادیث در نظر داشتن و بررسی پزشكی آن نیز مسئله ای بسیار مهم و تعیین كننده است.

آنچه در قرآن بعنوان اصلی ترین و متقن ترین منبع وجود دارد كه براساس آن در علوم دیگر به مطالعه پرداخته اند آیات زیر می باشد.

یا ایها الناس ان كنتم فی ریب من البعث فانا خلقناكم من تراب ثم من نطفه ثم من علقه ثم من مضغه مخلقه و غیر مخلقه لنبین لكم و نقو فی الارخام ما نشاء الی اجل مسمی ثم نخرجكم طفلاً ثم لتبلغو اشد كم[1].

و لقد خلقنا الانسان من سلاله من طین ثم جعلناه نطفه فی قرار مكین ثم خلقنا النطفه علقه فخلقنا العلقه مضغه فخلقنا المضغه عظاماً فكسونا العظام لحما ثم انشاناه خلقا اخر فتبارك الله احسن الخالقین[2].

در ابتدا به بیان آنچه در علوم پزشكی عنوان شده است می پردازیم.

مراحل حاملگی و اندازه جنین از نظر جنین شناسی

1) گروه تخمك بارور شده: به طور كلی پس از تخمك گذاری اگر حاملگی صورت گیرد تخمك بارور شده به وجود می آید و در عرض دو هفته اول به تدریج بلاستوسیت[3] آزاد تشكیل و سپس بلاستوسیت به رویان[4] می گردد. كه از نظر تطابق با قانون دیات این مرحله تشكیل نطفه است كه دیه آن بیست دینار می باشد.

2) گروه رویانی: از ابتدای هفته سوم باروری و هفته پنجم پس از اولین روز آخرین قاعدگی شروع می شود. تستهای ادراری و خونی مربوط به حاملگی در این وقت مثبت است. صفحه رویانی كاملاً مشخص است و نظر كیسه جنینی یك سانتیمتر است. در این مرحله رشد رویان چشم گیر بوده و در پایان هفته چهارم قطر كیسه جنینی دو الی سه سانتیمتر می شود و آنهم به علت استاع[5] حفره ای است كه بعدها قلب و پریكاردر[6] تشكیل می دهد. جوانه های دست و پادیده می شود و بند ناف شروع به تكوین می نماید. (هفته ششم پس از اولین روز آخرین قاعدگی) و مطابقت با مرحله علقه دارد، كه دیه آن چهل دینار است.

در پایان هفته ششم پس از باروری و هفته ششم از اولین روز آخرین قاعدگی طول رویان 2/2 تا 2/4 سانتی متر می شود و سر نسبت به تنه بزرگ است و انگشتان دست و پا دیده می شوند. برجستگیهایی كه بعدها گوش را تشكیل می دهند در دو طرف سر خودنمایی می كند. این مرحله با مضغه مطابقت دارد. دیه آن شصت دینار است.

[1]- حج 5.

[2]- مومنون 14-12.

[3]-

[4]- جنین

[5]- انبساط

[6]- پرده دور قلب

...

از بعضی از معرفین نقل شده كه گفته‌اند: مراد به غیض ارحام آن مقدار مدتی است كه از اقل مدت حمل یعنی شش ماه كمتر باشد، كه در حقیقت مقصود انداختن سقط است، )( چه بچه ایكه كمتر از شش ماهگی بدنیا بیاید سقط است) و مراد به « قاتزداد» آن بچه‌هائی هستند كه بعد از آخرین مدت حمل بدنیا می‌آیند. از بعضی دیگر نقل شده كه: مراد به غیض نقصان در مدت حمل، و مراد بزیاده زیادی در آنست.[1]

پس از بیان مراحل اولیه و سپس جای گرفتن نطفة تشكیل شده در رحم به بیان مراحل مختلف تا تشكیل یك انسان كامل پرداخته كه به بیان این مراحل از نظر پزشكی پرداختیم اما در بیان آنچه معرفین به آن پرداخته‌اند می‌توانیم بگوییم كه چنین گفته‌اند:

پس آفریدیم نطفه از خون بسته و آب منی مباتینت شدید می باشد. پس از آن در مرتبه 4 تحویل صفاتی را به صفاتی، ایجاد و خلق نامیده، برای آنكه خداوند سبحان به قدرت كامله و حكمت شامله، فانی نماید بعض اعراض آن را  و ایجاد فرمایذد بعض اعراض دیگر را. سپس درمرتبه 5 می‌فرماید: پس ایجاد نمودیم آن قطعة‌ گوشت را بتدریج استخوانها، یعنی به قدرت كامله آن قطعه گوشت را گردانیدیم استخوانها را گوشت مانند برهنه‌ای كه جامه در او پوشانند و هر مرتبه مدت 20روز انجام می‌پذیرد از اول مرتبه كه نطفه در رحم قرار گیرد تا به مرتبه ششم رسد كه بر استخوانها گوشت پوشانیده شود، چهار راه تمام گردد روح به امر الهی درآن دمیده شود.[2]

در جایی دیگر چنین گفته شده است : بدانكه طبیبان گفته‌اند كه هرگاه خلقت اعضا در مدتی حاصل شود چون مثل آن بوی مضاف شده خلقت اعضای وی تمام شود و چون ضعف آن مجموع با وی مضاف شود جنین از رحم منفصل شده مثلاً اگر درسی روز اعضا پدید آید  چون 60 روز ببشود اعضا كامل گردد چون 120 روز دیگر بگذرد از رحم منفصل شده و مجموع آن 180 روز بود و آن ششماه بود. و این كمترین ایام حمل است و اگر اعضای او 45 روز متولد شود در 90 روز تمام شود و چون 180 روز دیگر بگذرد جنین منفصل شود و آن 9 ماه باشد و بدانكه اقسام مخلوقات بر 3 قسم است یا همه روحانی باشد یا همه جسمانی باشند یا مركب باشند از جسمانی و روحانی، آنكه روح محض‌اند ملائكه‌اند همه نورانی‌اند علوی و قدسی. مبرا از صفات شهوت و غضب و نقصان.

[1] - المیزان ج 22 ص 191-190

[2] - اثنی عشری ج 9 ص 186-115