مقاله صائب تبریزی

مقاله صائب تبریزی

میرزا محمد علی، متخلص به صائب، از معروفترین شاعران عهد صفویه است. تاریخ تولدش معلوم نیست، و محل تولد او را بعضی در تبریز و بسیاری در اصفهان دانسته‏اند؛ اما خاندان او مسلماً تبریزی بوده‏اند.

پدرش از بازرگانان اصفهان بود و خود یا پدرش به دستور شاه عباس اول صفوی با جمعی از تجار و مردم ثروتمند و متشخص از تبریز كوچ كرد و در محله عباس آباد اصفهان ساكن شد. عموی صائب، شمس الدین تبریزی شیرین قلم، مشهور به شمس ثانی، از استادان خط بود.

صائب در سال 1034 هـ . ق از اصفهان عازم هندوستان شد و بعد به هرات و كابل رفت. حكمران كابل، خواجه احسن الله مشهور به ظفرخان، كه خود شاعر و ادیب بود، مقدم صائب را گرامی داشت. ظفرخان پس از مدتی به خاطر جلوس شاه جهان، عازم دكن شد و صائب را نیز با خود همراه بود. شاه جهان، صائب را مورد عنایت قرار داد و به او لقب مستعدخان داد

(برخی بر این باورند كه این لقب را درویشی به او داده است).

...

شاعران بزرگی همچون صائب، كلیم، طالب، عرفی و ... از مهاجرینی بودند كه به طور مستقیم و از نزدیك، محیط و فرهنگ هندی را آزمودند و تجربه كردند.

علاوه بر اینان بزرگانی چون بیدل دهلوی، غنی كشمیری و غالب دهلوی، شاعرانی هندی الاصل فارسی زبانی بودند كه در دوره متأخر این سبك ظهور كردند و نگاهی سبگ شناسانه به آثارشان حكایت از چیرگی مفرط ذوق و فرهنگ هندی بر آثارشان نسبت به شاعران گروه اول دارد.

هر شاعر در افق خاصی از هستی قادر به كشف و دریافت لحظات و حالات شاعرانه زندگی است. سبك و شیوه هر شاعری در سرودن شعر نیز، شیوه‏ای منحصر و یگانه است؛ چرا كه آفاق درك و دریافتهای شهودی و كشفی شاعران با یكدیگر متفاوت است.

از طرفی به دلیل آن كه همواره گروهی از شاعران در یك دوره معین تاریخی و در یك جامعه زندگی می‏كنند و تحت تأثیر عوامل مشترك همچون روح حاكم بر اندیشه‏های رایج در آن زمان و مسائل اجتماعی و... قرار می‏گیرند، زبان شعر یك دوره، صاحب ویژگیها و مؤلفه‏هایی می‏شود كه در آثار شاعران آن عهد مشترك است.

معمولاً این ویژگیها و مؤلفه‏های مشترك را در زیرمجموعه سبكهایی كه به سبكهای دوره‏ای موسوم است، بررسی می‏كنند.

در واقع، اطلاق نام واحد سبك خراسانی، سبك عراقی و سبك هندی بر آثار شاعران در محدوده‏های معین تاریخی فقط با توجه به اشتراكاتی كه در زبان شعر جمیع آنها وجود دارد، ممكن و میسر می‏شود. ...

...